Marzenia o szkole progresywnej 

dr hab. Marek Piotrowski prof. ChAT  

W 1919 r. w Waszyngtonie powstało Progressive Education Association, którego założenia wyszczególniono następująco*:

1. edukacja powinna dawać możliwość swobodnego rozwoju dziecka;

2. poprzez kształcenie należy stymulować indywidualne zainteresowania dziecka;

3. nauczyciel powinien ukierunkowywać aktywność badawczą dziecka;

4. ocena osiągnięć ucznia powinna uwzględniać jego postępy w rozwoju umysłowym, fizycznym, moralnym i społecznym;

5. nauczyciel, szkoła i rodzice powinni razem współpracować, dążąc do postępów w rozwoju dziecka,

6. w szkole powinno się testować innowacyjne techniki. 

Od samego początku, od opublikowania wydawałoby się oczywistych i prostych oczekiwań wielu pedagogów w wielu krajach tworzy własne metody wychowania i nauczania próbują wcielić w je życie. Poniżej umieszczono komentarze dotyczące obecnej szkoły w Polsce.  

Ad 1. Trudno pogodzić się z jednakowymi standardami dla wszystkich uczniów i uczennic w tej samej klasie, szkole, regionie. Rzadko które programy, czy systemy umożliwiają tak duże zróżnicowanie jak podręczniki i programy przygotowane przez zespół Kena Fouldsa.  

Ad 2. Jedną z metod umożliwiających łączenie zainteresowań uczniów i uczennic ze szkolną nauką są projekty edukacyjne. Niestety, wraz z likwidacją gimnazjów doświadczenia zebrane w trakcie gimnazjalnych projektów edukacyjnych znikły z kultury nie jednej szkoły.  

Ad 3. Aktywność badawcza dzieci i młodzieży jest podstawą szkolnej nauki w wielu krajach. W Polce opracowano 8-punktowy model wspierający uczniowskie badania (nie tylko w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych). 

Ad 4. Ocenianie za postęp (nie tylko za poziom) stanowi podstawę zróżnicowanego nauczania. Trudno mówić o ocenianiu zakresie moralnym i umysłowym w szkole bazującej na ciągłym ściąganiu i innych trikach umożliwiających przeżycie awykonalnej podstawy programowej.    

Ad 5. W wymaganiach sprzed ponad wieku wyróżniono trzy grupy interesariuszy szkolnej edukacji: rodziców, nauczycieli i szkoły. Zatem już wtedy zwrócono uwagę na zróżnicowanie oczekiwań szkoły i nauczycieli. Zgodnie z duchem epoki wśród współpracujących interesariuszy nie uwzględniono uczniów i uczennic. 

Ad 6. Innowacyjne techniki dla polskiej współczesnej szkoły to przede wszystkim nauczanie problemowe (w tym projektowe), wzajemne nauczanie, lekcje odwrócone, ... Dopiero w drugiej kolejności wspieranie nauki technikami IT.  

*)  Gerald Gutek Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, s. 298. Za Wiki: Edukacja Progresywistyczna.